Tükürük salgısının azalmasına bağlı olarak ağız içinin nemsiz kalmasına ağız kuruluğu adı verilir. Kserostomia olarak da tıp dilinde tanımlanan ağız kuruluğu, pek çok ağız ve diş problemini de beraberinde getirir. Tükürük, ağızı nemli tutmasının yanı sıra diş çürüklerinin ve ağız içi enfeksiyonların oluşmasının önüne geçerken aynı zamanda besin sindirimini kolaylaştırır. Ağız kuruluğu, ciddi sağlık problemlerinin de bir belirtisi olabilir.
- Ağız kuruluğunun ilk nedenlerinden biri, ilaç tedavisi ve özellikle de çoklu ilaç kullanımıdır. Ağrı kesiciler, tansiyon ve depresyon ilaçları, alerjiyi önlemek için kullanılan ilaçlar, burun açıcı ilaçlar ağız kuruluğuna sebep olabilir.
- Diyabet, AIDS, Parkinson, hodgkin gibi hastalıkların belirtileri arasında da ağız kuruluğu yer almaktadır.
- Ayrıca kanserin tedavi edilmesinde kullanılan kemoterapi tedavisi ya da radyasyon terapisi tükürük bezlerine zarar verir ve bu tedaviler sonucunda geçici ya da kalıcı ağız kuruluğu yaşanabilir.
- Tükürük bezi hastalıkları, sjögren sendromu gibi romatizma rahatsızlıkları, nevroza ve anoreksiya gibi diyabet rahatsızları da ağız kuruluğunun nedenleri arasında yer alır.
- Ayrıca hormonal değişiklikler, ağızdan solunum gerektiren enfeksiyon rahatsızları, baş ve boyun iritasyonu gibi pek çok rahatsızlık da ağız kuruluğuna neden olan faktörler arasında yer alır.
Ağız Kuruluğunun Belirtileri
Ağız içerisinde tükürük miktarının azalmasına bağlı olarak diş çürüklerinde bir artış gözlemlenebilir. Ağız kuruluğunun en yaygın görülen belirtileri arasında nefesin kötü kokması, boğazda kuruluk hissi, susamanın artması, yutkunurken ya da konuşurken güçlük çekilmesi, ağızda yapışkanlık hissi, takma dişi takarken zorlanma, metalik gibi anormal bir tat hissi, dil ağrısı yer alır.
Ağız kuruluğunun tanısında kişinin herhangi bir içecek kullanmadan bisküvi, ekmek gibi kuru besinleri rahatlıkla yutup yutamadığı ve konuşurken zorlanıp zorlanmadığı tespit edilir. Diş hekimi, hastanın tükürük akış oranını hesaplar ve hastaya bir parça parafin vererek çiğnemesini ister. Hastanın ürettiği tükürük miktarı göz önünde bulundurularak ağız kuruluğu teşhisi koyulabilir.
Ağız Kuruluğu Tedavisi
Ağız kuruluğu teşhise koyulan bir hastaya uygulanacak ağız kuruluğu tedavisi, nedenine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Ağız kuruluğuna neden olan faktörün tedavi edilmesine ek olarak tükürük bezlerinin çalışmasına yardımcı olacak ilaçlar da kullanabilir. Ayrıca ksilitol içeren sakızlar, yemekten ya da hafif yiyeceklerden sonra çiğnenerek tükürük akış oranını arttırıcı bir etkiye sahiptir.
Kişinin çiğnemede herhangi bir problemi varsa ksilitollu pastiller ya da tabletle önerilmektedir. Ağız kuruluğu belirtilerini önlemek için en etkili yöntemlerden biri de tükürük substratlarıdır. Eczanelerde bulabileceğiniz bu substratları düzenli olarak kullanabilirsiniz. Sebze ya da zeytinyağı içeren tükürük jelleri, antimikrobiyel ajanlar, yağ içeren nazal sprey ya da damlalarla ağız kuruluğu tedavi edilmektedir.
Boğaz Kuruluğuna Ne İyi Gelir?
Boğaz kuruluğunu önlemenin ilk yolu, ağız ve diş bakımına önem vermekten geçer. Ağız hijyeninize dikkat ederek boğaz kuruluğunu engelleyebilirsiniz. Her gün düzenli olarak dişlerinizi fırçalar ve dişlerinizin arasında kalan besinleri diş ipiyle temizleyerek boğaz kuruluğunun önüne geçebilirsiniz. Özellikle takma diş kullanan kişilerin daha fazla ağız hijyenine önem vermeksi gerekir. Diş protezinin altında herhangi bir enfeksiyon söz konusu olduğunda takma dişler, takılmamalı ve gece ağzı hava almayan kuru bir kapta muhafaza edilmelidir.
Şekersiz sıvıların tüketilmesine önem verilmesi ve bol bol su tüketilmesi önerilir. Ayrıca alkol, sigara ve şekerli yiyecek – içeceklerden uzak durulması boğaz kuruluğunu önlemede etkilidir.